اقسام طلاق از حیث متقاضی طلاق

طلاق از حیث شخص متقاضی طلاق به سه دسته تقسیم میشود

1. طلاقی که از جانب مرد درخواست میشود مرد در هر زمان میتواند تقاضای طلاق کند. مفهوم ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی)
2. طلاقی که از جانب زن درخواست میشود زن نمیتواند تقاضای طلاق کند، جز در استثنائاتی که در مقاله آتی بیان خواهد شد.
3. طلاقی که با توافق طرفین درخواست میشود. طلاق توافقی اعمال این طلاق با موافقت هردو طرف است. اقسام این طلاق عبارت است از -۱ طلاق خلع -۲ طلاق مبارات (مواد ۱۱۴۶ و ۱۱۴۷قانون مدنی)

درخواست طلاق از جانب مرد

در این خصوص باید توجه داشت که:

در خصوص درخواست طلاق از جانب مرد محدودیتی وجود ندارد ،مرد میتواند در هر زمانی از دادگاه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش جهت طلاق بنماید. (ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی)

البته ثبت طلاق منوط به آن است که مرد حقوق مالی زوجه را بپردازد یا آن که زن در خصوص حقوق مالی اش رضایت دهد یا آن که مرد حکم اعسار دریافت کند و در نتیجه از تأدیه یکباره حقوق مالی زن معاف شود. (ماده ۲۹ قانون حمایت از خانواده مصوب (۱۳۹۱ )

تا قبل از صدور گواهی عدم امکان سازش یا حکم طلاق از جانب دادگاه دفاتر طلاق نسبت به ثبــت طلاق اقدام نمیکنند (ماده ۲۴ انون حمایت از خانواده مصوب (۱۳۹۱)

باتوجه به آن که مرد در هر صورت میتواند همسر خود را طلاق دهد، اگر مردی بدون رجوع به خود را با رعایت شرایط ماهوی ،طلاق ،مانند طهر ،غیر ،مواقعه طلاق دهد، طلاق او صحیح و تمام آثار طلاق را برجای میگذارد؛ ولی در دفاتر طلاق قابل ثبت نیست زیرا دفاتر طلاق، طلاقی را می توانند ثبت کنند که دارای حکم طلاق یا گواهی عدم امکان سازش باشد. . مردی که بدون دریافت گواهی عدم امکان ،سازش همسر خود را طلاق داده و در نتیجه دفاتر ،طلاق این طلاق را ثبت نمیکنند میتواند برای ثبت این طلاق به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست اثبات طلاق دهد.

اگر مردی بدون رجوع به دادگاه و در نتیجه بدون ،ثبت همسر خود را طلاق ،دهد، گرچه طلاق او صحیح و دارای تمام آثار قانونی ،است اما عمل این مرد دارای جنبه کیفری و مستحق مجازات است. (ماده ۴۹ قانون حمایت از خانواده مصوب (۱۳۹۱)

درخواست طلاق از جانب زن

در چهار مورد زن میتواند از دادگاه درخواست کند که دادگاه شوهر او را الزام به طلاق کند و اگر شوهر اقدام به طلاق دادن همسر خود نکند همسر به اذن حاکم شرع( قاضی دادگاه خانواده) طلاق داده می.شود این چهار مورد عبارتند از:

1. در صورت استنکاف شوهر از تأدیه نفقه همسر و عدم امکان اجرای حکم دادگاه مبنی بر الزام او به دادن نفقه. (ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی)
2. در صورت عجز شوهر از تأدیه نفقه همسر (ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی)
3. گر مرد غایب مفقودالاثر باشد.
4. در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه ،باشد دادگاه زوج را به طلاق اجبار میکند و اگر اجبار میسر ،نبود زن به حکم دادگاه طلاق داده می.شود. ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی برخی از موارد عسر و حرج برای زنان را به طور تمثیلی ذکر کرده است این موارد تمثیلی است و در هر مورد بسته به نظر قاضی است که امری را مصداق عسر و حرج بداند یا نه.
5. اگر زن از جانب مرد وکیل در اعمال طلاق باشد (ماده  ۱۱۱۹ قانون مدنی)

احکام طلاق به دلیل عسر و حرج زوجه :

در این خصوص باید توجه داشت که:

1. گر در زندگی مشترک برای زن وضعیتی به وجود آید که ادامه زندگی مشترک برای او همراه با سختی و مشقت باشد به نحوی که به طور عادی تحمل آن مشکل ،باشد میتواند برای طلاق به دادگاه مراجعه کرده و دادگاه پس از بررسی موضوع اگر شرایط را برای زن غیر قابل تحمل تشخیص داد حکم طلاق صادر می.کند اصطلاحاً به چنین طلاقی طلاق قضایی نیز گفته میشود .
2. اگر عسر و حرج زوجه اثبات شود صدور حکم طلاق مشروط به گذشت زوجه از مهریه یا بذل مالی از جانب زوجه به زوج نیست.
3. با توجه به تمثیلی بودن مصادیق عسر و حرج عدم مباشرت زوج با زوجه هم ممکن است برای زوجه عسر و حرج ایجاد کند بنابراین اگر زن به این دلیل تقاضای حکم طلاق کند و مراتب اثبات شود و همچنین برای دادگاه اثبات شود که این امر موجب عسر و حرج زوجه ،است، حکم طلاق صادر میشود. . برخی قایل به این اند که اگر دادگاه پس از تحقیقات لازمه تشخیص دهد که نفرت زوجه از زوج به است که ادامه زندگی مشترک را برای او غیر ممکن میسازد آن را از مصادیق عسر و حرج شناخته و بر همین مبنا حکم به طلاق صادر می.کنند البته در صورت پذیرش این نظر نیز هر کراهتی را نباید مصداق عسر و حرج دانست؛ بلکه کراهتی مصداق عسر و حرج است که همراه با دلایل واقعی و نوعی انزجار و وحشت باشد.

در خصوص موضوعات مطرح شده سوالات متداولی جود داشته که نسبت به طرح این موضوعات می پردازیم

سوال: به موجب شرط ضمن عقد مقرر شده که اگر مرد اقدام به ازدواج مجدد نماید زن از جانب مرد وکیل در انشای صیغه طلاق باشد حال اگر مرد به دلیل عدم تمکین زوجه یا سوء معاشرت وی اقدام به ازدواج مجدد نماید آیا زن میتواند از دادگاه تقاضای صدور حکم طلاق را بنماید؟

جواب خیر؛ زیرا ازدواج مجدد مرد مستند به اقدام زوجه است و از همین رو وکالتی برای زوجه حاصل نمی شود. رأی وحدت رویه شماره ۷۱۶ مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۰)

سؤال: به موجب شرط ضمن عقد مقرر شده که اگر مرد اقدام به ازدواج مجدد کند زن از جانب مرد وکیل در انشای صیغه طلاق ،باشد آیا عبارت ازدواج مجدد نکاح موقت را نیز در بر میگیرد یا خیر؟ به عبارت دیگر آیا در صورت نکاح موقتِ ،مرد زن میتواند تقاضای صدور حکم طلاق بنماید؟

جواب خیر؛ زیرا آن چه که عرفاً از عبارات ازدواج و زواج به ذهن متبادر می،شود نکاح دایم است نکاح موقت موجب تشکیل خانواده و ایجاد زوجیت نمیشود و نوعی زواج تلقی نمیشود

سؤال: آیا مرد میتواند به طور مطلق به همسر خود وکالت در اعمال صیغه طلاق دهد؟ :

جواب: بله اعطای وکالت مطلق به همسر جهت انشای طلاق با محدودیت قانونی مواجه نیست

داوری و مشاوره در دعاوی طلاق

1. اگر طلاق به درخواست مرد یا طلاق به درخواست زن ،باشد دادگاه طرفین را به داوری ارجاع می دهد
2. اگر طلاق توافقی ،باشد دادگاه طرفین را به مراکز مشاوره خانواده ارجاع میدهد حضور زوجین در مراکز مشاوره خانواده علی الاصول قائم به شخص است و وکیل حتی در صورت تصریح در وکالت نامه نمیتواند به جای زوجین در مراکز مشاوره خانواده برای مشاوره طلاق حاضر شود؛ مگر آنکه زوجین یا یکی از ایشان به دلایلی مانند اقامت در خارج از کشور از حضور در مراکز مشاوره خانواده عاجز باشند)
3. نظر داور و مراکز مشاوره خانواده در خصوص این که زوجین از هم جدا شوند یا خیر جنبه مشورتی دارد و برای دادگاه الزام آور نیست

تفاوت و شباهت حکم طلاق و گواهی عدم امکان سازش زوجین

1. گواهی عدم امکان سازش در دو مورد صادر میشود.
   • اگر مرد از دادگاه درخواست طلاق کند.
   • اگر طلاق با توافق زوجین خلع یا مبارات باشد.
2. در مواردی که زن از دادگاه درخواست طلاق میکند قاضی باید احراز کند که آیا شرایط طلاق فراهم است یا خیر و در نتیجه قاضی حکم طلاق صادر میکند
3. ثبت طلاق به موجب گواهی عدم امکان سازش منوط به قطیعت آن است؛ اما ثبت طلاق به موجب حکم طلاق منوط به نهایی شدن حکم صادره است.
4. دادگاه ضمن رأی خود در خصوص حکم طلاق یا گواهی عدم امکان ،سازش با توجه به شروط ضمن العقد و مندرجات سند ،ازدواج راجع به موارد ذیل نیز تعیین تکلیف میکند
   • جهیزیه زن
   • مهریه
   • نفقه زوجه نفقه اطفال و نفقه حمل.
   • اجرت المثل زن برای ایام زوجیت مطابق تبصره ماده ۳۳۶ ق.م.
   • حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینههای حضانت و نگهداری.
   • ترتیب زمان و مکان ملاقات طفل با پدر و مادر و سایر بستگان با توجه به وابستگی عاطفی و مصلحت طفل
5. مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش برای تسلیم سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی یا قطعی شدن رأی است؛ که باید ظرف این مهلت به دفتر رسمی ازدواج و طلاق تسلیم شود مدت اعتبار حکم طلاق شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رأی فرجامی یا انقضای مهلت فرجام خواهی نهایی شدن رأی است که باید ظرف این مدت از سوی زوجه به دفتر رسمی ازدواج و طلاق تسلیم شود.